W dniu 13 września 2022 r. odszedł nasz Przyjaciel i Kolega- Profesor UŁ- Grzegorz Matuszak, wieloletni pracownik Katedry Socjologii Polityki i Moralności (do 2003 r. pod nazwą- Katedra Socjologii Zawodu) IS Uniwersytetu Łódzkiego. Nasze myśli i wspomnienia dotyczące Grzegorza, człowieka wyjątkowego, ciepłego, życzliwego i spolegliwego nauczyciela akademickiego, koncentrują się wokół jego niebywałej umiejętności łączenia pracy naukowej i dydaktycznej z aktywnością wrażliwego na sprawy społeczne polityka i samorządowca. W 1990 r. został wybrany radnym Rady Miejskiej Łodzi. W drugiej kadencji samorządu, w latach 1994-1996 pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Kultury, a w latach 1996-2001 funkcję przewodniczącego Rady Miejskiej w Łodzi. W latach 2001-2005 był senatorem RP V kadencji, a zarazem przewodniczącym Komisji Kultury i Środków Przekazu. Swoją aktywność samorządowca i polityka niezmiennie wiązał z łódzką lewicą.

Profesor Grzegorz Matuszak mając wyjątkowy talent dydaktyczny połączony z delikatnością i uważnością tak potrzebną w relacjach społecznych, był bardzo aktywny jako nauczyciel akademicki, prowadząc głównie zajęcia z obszaru socjologii polityki. Przez blisko 10 lat organizował i prowadził dla studentów łódzkiej socjologii cieszący się dużym zainteresowaniem kurs pedagogiczny. Studenci Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego UŁ w plebiscycie zorganizowanym przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Studentów AIESEC, przyznali Profesorowi „Nobelka 2001 dla Najlepszego Wykładowcy”.

Z wielości zainteresowań i pasji Profesora Grzegorza Matuszaka wskazań należy na jego zainteresowania bibliofilskie i kronikarskie, które często wykorzystywaliśmy. Grzegorz Matuszak prowadził m.in. pięknie ilustrowaną i dowcipnie redagowaną Kronikę Katedry SPiM. Dbał również o graficzne akcenty w aranżacji pokoi Katedry, która zachowana została w nienaruszonej formie. W związku z tym zorganizował galerię ekslibrisów i małych form graficznych. Zaprezentował 12 wystaw miniatur graficznych z własnych zbiorów; potem galerię zastąpiła stała ekspozycja reprodukcji miniatur z Kodeksu Baltazara Behema.

Będąc przykładem socjologa zaangażowanego społecznie, Profesor Grzegorz Matuszak wraz z Profesor Stefanią Dzięcielską -Machnikowską ( pierwszym kierownikiem katedry) podjęli pionierskie badania łódzkich strajków oraz postaw i zachowań różnych grup społecznych w sytuacji ostrego konfliktu politycznego i społecznego. Rezultatem tych badań była wspólnie napisana książka: Czternaście łódzkich miesięcy. Studia socjologiczne, sierpień 1980-wrzesień 1981.Książka złożona do druku w X 1981 r. została po wprowadzeniu stanu wojennego zatrzymana przez cenzurę na ponad trzy lata. Po osobistej interwencji ówczesnego wicepremiera M. F. Rakowskiego, książka ukazała się w 1984 r. w Wydawnictwie Łódzkim, ale z ograniczonym materiałem ilustracyjnym i białą plamą na okładce, śladem ingerencji cenzora.

Profesor Grzegorz Matuszak przygotowując w 2005 r. publikację z okazji potrójnego jubileuszu: 60 lat Uniwersytetu Łódzkiego, 40 lat Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego i 25 lat funkcjonowania Katedry Socjologii Polityki i Moralności pt. Minęło 25 lat, przytacza fragment listu Profesora Jana Szczepańskiego skierowanego do łódzkich socjologów we wrześniu 1993 r.: (…) W uprawianiu socjologii konieczne są trzy składniki: znajomość teorii, znajomość metod i technik badania, znajomość praktyczna działań w badanej dziedzinie zjawisk. Rozwój socjologii w Łodzi spełniał te warunki i wykształcił grupę badaczy, teoretyków i metodologów znaczących w dziejach socjologii, a ponadto biorących udział w pracach instytucji społecznych w kraju (…). Profesor Grzegorz Matuszak spełniał te trzy warunki, zarówno wtedy, kiedy realizował badania dotyczące wykształcania się w Polsce nowej klasy średniej, bezrobocia, głównie kobiet – włókniarek masowo zwalnianych z pracy w związku z likwidacją przemysłu lekkiego w Łodzi, jak i wtedy, kiedy koncentrował się nie tylko na zagadnieniach z obszaru socjologii polityki ale i na problemach z obszaru socjologii moralności, podejmując np. kwestie dotyczące etyki zawodowej, czy standardów moralnych polskich polityków i samorządowców.

Ustalenia badawcze zawarte w jego tekście z 1999 r. pt.: Orientacje aksjologiczne samorządowców ( w: Wartości a polityka, red. D. Walczak-Duraj, Łódź) nic nie straciły na swojej ważności i aktualności, a propozycja swoistego dekalogu moralnego polityka, zawarta w tekście pt.: O moralności polityków ( w: Problemy współczesnej demokracji i moralności, red. J. Kopka, G. Matuszak, Łódź 2010) może naszym zdaniem stanowić swoiste credo dla współczesnego świata polityki. Jesteśmy przekonani, że Profesor Grzegorz Matuszak z perspektywy minionych 12 lat niewiele by zmienił w treści tego dekalogu, zatem go ponownie przywołujemy:

1. Głównym celem i miarą twojego postępowania ma być człowiek: jednostka i społeczeństwo, ich dobro i pomyślność, a nie abstrakcyjne mechanizmy, procesy i wskaźniki, np. inflacji, stóp oprocentowania, wysokości PKB itp.

2. Postrzegaj ludzi i świat w którym oni żyją w całej różnorodności i wielobarwności, a nie tylko w kategoriach bieli i czerni oraz dychotomicznego rozróżniania- oni i my.

3. Miej poczucie służby społecznej, to ty jesteś dla ludzi, a nie oni dla ciebie.

4. Unikaj prywaty osobistej i grupowej – Rzeczpospolita nie jest postawem czerwonego sukna, z którego każdy może urwać kawałek dla siebie.

5. Nie traktuj ludzi i ich spraw instrumentalnie, bądź człowiekiem honoru odpowiedzialnym za swoje słowa i czyny.

6. Jak długo to jest możliwe szukaj dróg porozumienia i kompromisu, a nie konfrontacji i walki.

7. Wyzbądź się osobistych urazów i niechęci.

8. Bezustannie ucz się i pogłębiaj swą wiedzę, zwłaszcza w dziedzinie twej politycznej aktywności.

9. Bądź pracowity i sumienny w wypełnianiu swoich obowiązków.

10. „Nie bądź gałganem” jak nakazywał Tadeusz Kotarbiński w zaleceniach życia godziwego, tzn. niech zawsze cechuje cię osobista przyzwoitość i poczucie tego, co uchodzi, a co nie uchodzi.

Grzegorzu,

byłeś człowiekiem który prowadził życie godziwe, pełne pasji i oddania. Na zawsze pozostaniesz w naszych sercach.

Pracownicy Katedry Socjologii Polityki i Moralności:

dr Izabela Desperak

dr hab. Alicja Łaska – Formejster, prof. UŁ- kierownik Katedry

dr hab. Jolanta Kopka, prof. UŁ

dr Marcin Kotras

dr hab. Konrad Kubala

dr Łukasz Kutyło

dr Karolina Messyasz

dr Barbara Ober- Domagalska

prof. dr hab. Danuta Walczak-Duraj- emerytowany pracownik Katedry

Pogrzeb Profesora Grzegorza Matuszaka odbędzie się w dniu 19 września 2022 roku o godz. 13.00 na cmentarzu pw. św. Franciszka przy ul. Rzgowskiej 156/158 w Łodzi.